Nowy raport z badania polskich studentów: silny związek pomiędzy negatywnymi doświadczeniami w dzieciństwie a zachowaniami ryzykownymi dla zdrowia

02 marca 2018

Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę zrealizowała na zlecenie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Ministerstwa Zdrowia badanie wśród polskich studentów (18-25 lat) pod kątem związku negatywnych doświadczeń w dzieciństwie i zachowań szkodliwych dla zdrowia. Właśnie został opublikowany raport, który prezentuje te dane.

77% badanych doświadczyło co najmniej jednej formy negatywnych doświadczeń w dzieciństwie;
19% doświadczyło co najmniej 4 form negatywnych zdarzeń w dzieciństwie;
Osoby, które doświadczyły co najmniej 4 form negatywnych zdarzeń w dzieciństwie - w porównaniu do grupy bez takich doświadczeń - m.in. 17 razy częściej podejmują próby samobójcze, 12 razy częściej samookaleczają się, 5 razy częściej nie mają żadnej bliskiej osoby.

Raport z badania zrealizowanego przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę na zlecenie WHO i Ministerstwa Zdrowia Negatywne doświadczenia z dzieciństwa i związane z nimi zachowania szkodliwe dla zdrowia wśród polskich studentów (2018)[1]prezentuje wyniki w oparciu o ustalenia na grupie badawczej 1772 studentów z pięciu uczelni w Polsce.

Negatywne doświadczenia w dzieciństwie (ang. Adverse Child Experiences – ACE) to silnie stresujące wydarzenia, które powtarzają się we wczesnym okresie życia. Należą do nich m.in. różne rodzaje krzywdzenia (przemoc fizyczna, przemoc emocjonalna, wykorzystywanie seksualne, zaniedbanie), czy dysfunkcje w rodzinie (rozwód lub separacja rodziców, uzależnienia, choroby psychiczne, bycie świadkiem przemocy domowej, zachowania przestępcze członków rodziny). Te zdarzenia mają długofalowe konsekwencje i wywierają negatywny wpływ na rozwój dziecka i jego funkcjonowanie w późniejszym życiu.

W badanej przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę grupie ponad trzy czwarte studentów (77%) doświadczyło co najmniej jednej formy krzywdzenia lub dysfunkcji w rodzinie. Niemal co piąty respondent (19%) doświadczył minimum 4 różnych form ACE. Najczęstszym z negatywnych doświadczeń dzieciństwa badanych była przemoc fizyczna ze strony rodziców lub opiekunów. Ten problem dotyczył aż 46% respondentów. Niewiele mniej badanych doświadczyło w dzieciństwie przemocy emocjonalnej – aż 42%. Zaś jeden na dwudziestu badanych (5%) stał się w dzieciństwie ofiarą wykorzystywania seksualnego (ze strony osób co najmniej 5 lat starszych lub dorosłych).

Co czwarty respondent (25%) był w dzieciństwie zaniedbywany emocjonalnie, zaś 12% doświadczyło zaniedbania fizycznego. 8% respondentów było świadkami przemocy między swoimi rodzicami lub opiekunami.

Najczęstszą dysfunkcją rodzinną badanych było mieszkanie z osobą uzależnioną od alkoholu (21%). Co piąty respondent doświadczył także problemów psychicznych w rodzinie (19%). Przeżycia związane z rozwodem lub separacją rodziców posiada 16% badanych.

Zidentyfikowano silny związek między przeżywaniem co najmniej 4 form negatywnych doświadczeń w dzieciństwie, a występowaniem zachowań szkodliwych dla zdrowia. Badani, którzy doświadczyli minimum 4 form negatywnych zdarzeń w dzieciństwie, aż 17 razy częściej – w porównaniu do grupy bez takich doświadczeń podejmują próby samobójcze. W tej grupie także m.in. 12 razy częściej dochodzi do samookaleczeń, a osoby te 5 razy częściej deklarują, że nie mają żadnej bliskiej osoby.

Wyniki naszego badania są zgodne z wynikami innych dostępnych badań na świecie, w których próby samobójcze były szczególnie częste wśród osób, które doświadczyły wielu, tj. 4 lub więcej, form ACE. Potwierdzają one istotny związek pomiędzy ACE a podejmowaniem zachowań szkodliwych dla zdrowia czy stanowiących zagrożenie życia – mówi dr Monika Sajkowska, prezeska Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. Warto przypomnieć, że Polska jest dziś drugim po Niemczech krajem w Europie z największym odsetkiem zakończonych zgonem samobójstw wśród młodych ludzi. To bardzo niepokojące – dodaje Sajkowska.

Zapobieganie negatywnym doświadczeniom w dzieciństwie może przeciwdziałać problemom ze zdrowiem psychicznym i fizycznym oraz obniżać związane z nimi koszty społeczne.

Badanie potwierdza silny związek między przemocą emocjonalną i zaniedbaniem emocjonalnym, a zarówno próbami samobójczymi, jak i samookaleczaniem się – mówi dr Monika Sajkowska. Te niepokojące zależności pociągają za sobą m.in. konieczność podjęcia działań profilaktycznych adresowanych do dzieci i młodzieży z grupy ryzyka. Konieczne jest także budowanie potencjału systemu opieki zdrowotnej w zakresie identyfikacji i wspierania rodzin z grup ryzyka, ponieważ przedstawiciele ochrony zdrowia są pierwszymi osobami, które mają dostęp do rodzin i dzieci. Niezbędne jest także prowadzenie działań zwiększających świadomość społeczną związana z problemem krzywdzenia dzieci – dodaje Sajkowska.

Raport z badania jest dostępny na stronie: http://fdds.pl/baza_wiedzy/negatywne-doswiadczenia-dziecinstwa-zwiazane-nimi-zachowania-szkodliwe-dla-zdrowia-wsrod-polskich-studentow-2018/

[1] Survey of adverse childhood experiences and associated health-harming behaviours among Polish students. Publikacja ta jest elementem realizacji Umowy o Współpracy zawartej pomiędzy Ministrem Zdrowia a Biurem Regionalnym WHO dla Europy na lata 2016 -2017 (Biennial Collaborative Agreement between the Minister of Health of Poland and the Regional Office for Europe of the World Health Organization 2016 -2017). Badanie studentów w wieku 18-25 lat z 5 uczelni wyższych w Polsce, próba N=1722. Badanie zrealizowane przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę.