Czy w Polsce dzieci się liczą? Nowy raport Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę

18 lipca 2017

Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę (dawniej Fundacja Dzieci Niczyje) opublikowała raport DZIECI SIĘ LICZĄ 2017 będący aktualną diagnozą zagrożeń bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce. Autorzy raportu kompleksowo przyglądają się kondycji dzieci, głównie w aspektach doświadczania różnych form krzywdzenia i deprywacji oraz ich uwarunkowań. Raport nie tylko integruje najbardziej aktualne informacje na temat spraw dzieci, ale też prezentuje rekomendacje rozwiązań na rzecz poprawy sytuacji najmłodszych.

Problem krzywdzenia dzieci oraz obszary zagrożeń bezpieczeństwa i rozwoju dzieci charakteryzowane są w raporcie DZIECI SIĘ LICZĄ 2017 z wykorzystaniem statystyk, gromadzonych głównie przez instytucje państwowe oraz danych badawczych. Tam, gdzie było to możliwe, prezentowane są zestawienie z kolejnych lat, czyli trendy opisywanych zjawisk oraz dane porównawcze pokazujące sytuację polskich dzieci na tle sytuacji dzieci w innych krajach. Zgromadzone na 314 stronach raportu informacje pokazują zarówno niepokojące, jak i pozytywne tendencje charakteryzujące zjawiska istotne dla kondycji dzieci. Z raportu dowiemy się, m.in., że w Polsce:

rośnie liczba dzieci hospitalizowanych z powodu zaburzeń psychicznych;
pod względem zakończonych zgonem prób samobójczych dzieci w wieku 10-19 lat Polska jest na drugim miejscu w Europie, po Niemczech;
co piąte dziecko doświadczyło przemocy fizycznej ze strony znajomej osoby dorosłej, natomiast w ostatnich latach stale rośnie odsetek rodziców, którzy nigdy nie dali dziecku lania;
tylko niespełna połowa 3-latków mieszkających na wsi jest objętych edukacją przedszkolną;
rośnie liczba interwencji sądów w pełnienie władzy rodzicielskiej przez rodziców. W 2015 takich ingerencji było ponad 214 tysięcy (dotyczyły około 3% populacji dzieci);
12% dzieci doświadczyło jakiejś formy wykorzystywania seksualnego, tylko połowa rodziców rozmawiała ze swoimi dziećmi o takim zagrożeniu;
11% nastolatków przesyłało intymne zdjęcia za pośrednictwem internetu lub telefonu komórkowego;
powtarzalnej, długotrwałej cyberprzemocy doświadcza 5% dziewczyn i 4% chłopców.

W Polsce mieszka dziś blisko 7 milionów dzieci do 17. roku życia. To mało w porównaniu do stanu sprzed kilku dekad - spadła dzietność polskich rodzin. W 1990 r. osoby poniżej 18 r.ż. stanowiły 30% populacji, dziś - zaledwie 18%. Nie maleją jednak wyzwania związane z zapewnieniem dzieciom optymalnych warunków do rozwoju, edukacji, ochrony zdrowia i bezpieczeństwa.

Realizacja, monitorowanie i promowanie praw najmłodszych Polaków ustanowionych Konwencją o prawach dziecka to moralna i prawna obligacja wszystkich organów państwa odpowiedzialnych za dobrostan dzieci. To również statutowe zadanie wielu instytucji i organizacji pozarządowych. Jego realizacja wymaga rzetelnej diagnozy obszarów zagrożeń i skuteczności rozwiązań polityki społecznej. Jednym z ważnych obszarów działań Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę jest diagnozowanie problemu krzywdzenia dzieci w Polsce – gromadzenie i analiza dostępnych danych oraz prowadzenie badań na temat różnych aspektów tego zagadnienia. Raport DZIECI SIĘ LICZĄ 2017 to egzemplifikacja tego działania.

Celem raportu DZIECI SIĘ LICZĄ 2017 jest opis zagrożeń bezpieczeństwa i dobrostanu dzieci w Polsce na bazie dostępnej wiedzy empirycznej, ale również zidentyfikowanie obszarów niewiedzy, wynikającej z braku systemowego gromadzenia danych na ten temat. Bez takich danych nie jest możliwe planowanie długofalowej strategii ochrony dzieci przed krzywdzeniem, ani też ewaluowanie skuteczności podejmowanych działań– mówi dr Monika Sajkowska, prezeska Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę oraz redaktorka merytoryczna raportu.

Zebranie w jednej publikacji najbardziej aktualnych informacji na temat sytuacji polskich dzieci, to inicjatywa, która daje możliwość łatwego dostępu do tych danych wszystkim, którzy chcą i powinni z nich korzystać – politykom, praktykom, dziennikarzom, naukowcom i studentom, a także innym zainteresowanym osobom – dodaje dr Monika Sajkowska.

Ogłoszeniu raportu 5 lipca w Warszawie towarzyszyło seminarium eksperckie z udziałem Marka Michalaka – Rzecznika Praw Dziecka, dr Roberta Sobiecha, socjologa z Collegium Civitas, o. Adama Żaka, pełnomocnika ds. ochrony dzieci Konferencji Episkopatu Polski oraz Jolanty Zmarzlik z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. Dyskusja koncentrowała się wokół konieczności wprowadzenia systemowych rozwiązań skutecznej ochrony dzieci w Polsce przed przemocą i wykorzystywaniem seksualnym.

Na bazie diagnozy obszarów zagrożeń dzieciństwa opisywanych w raporcie sformułowane zostały rekomendacje adresowane do polskiego rządu i instytucji odpowiedzialnych za ochronę dzieci przed krzywdzeniem. Autorzy raportu apelują, by m.in. wprowadzić w ramach struktur pomocy społecznej, wzorem innych krajów, wyspecjalizowane służby ochrony dzieci odpowiedzialne za przeciwdziałanie krzywdzeniu dzieci i koordynacje działań na rzecz ich ochrony. Wśród rekomendacji znajduje się także postulat, by tworzyć i rozwijać specjalistyczne ośrodki oparte na modelu współpracy między różnymi służbami, w których dziecko poszkodowane przestępstwem i jego opiekunowie mogliby otrzymać kompleksowe wsparcie: psychologiczne, prawne, medyczne i socjalne, pod jednym dachem. Tworzenie takich centrów pomocy dzieciom rozpoczęła już w Polsce Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.

Mamy nadzieję, że rekomendowane w raporcie rozwiązania będą inspiracją do działań systemowych poprawiających ochronę dzieci w naszym kraju – mówi dr Sajkowska. Bazą tych rekomendacji jest nie tylko analiza zgromadzonych w raporcie danych, ale także 26 lat doświadczenia Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę w obszarze szeroko pojętego problemu krzywdzenia dzieci.