20 proc. nastolatków doświadczyło hejtu lub cyberprzemocy, a blisko 60 proc. deklaruje, że było w sieci świadkami wyzywania, poniżania i ośmieszania ich znajomych*. Najczęstszą reakcją na hejt jest BRAK reakcji. Nowa kampania Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę „Nie hejtuję – reaguję” zwraca uwagę na rolę świadków hejtu. Do stworzenia materiałów kampanii zaangażowano dzieci i młodzież – aby przekaz był jak najbardziej trafny.
Internet pełen jest treści, które noszą znamiona mowy nienawiści, hejtu i cyberprzemocy. Obrażanie, znieważanie i ośmieszanie to stały krajobraz w komentarzach pod filmami, zdjęciami, postami, czy artykułami. Do tego dochodzą też szantaż w sieci i rozpowszechnianie kompromitujących materiałów – bo hejt to nie tylko tekst, ale też grafiki i filmy.
Według badań ponad 32 proc. nastolatków doświadczyło wyzywania w internecie, a poniżany i ośmieszany przez swojego rówieśnika był co piąty z nich (20 proc.). Świadkami zachowań przemocowych w stosunku do swoich znajomych było blisko 60 proc. badanych. Najczęstszymi, obserwowanymi przez młodzież negatywnymi zjawiskami są: wyzywanie ich znajomych (59,7 proc) oraz poniżanie i ośmieszanie ich (58,1 proc.). Rozpowszechnianie kompromitujących materiałów na temat swoich znajomych zadeklarowało 33 proc. nastolatków*.
Powszechność hejtu i mowy nienawiści w sieci niesie za sobą konsekwencje nie tylko dla osób bezpośrednio nimi dotkniętych, ale także dla innych ich odbiorców, którzy oswajają się z przemocą w internecie i funkcjonują w atmosferze przyzwolenia na nią. Dlatego Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę rozpoczęła ogólnopolska kampanię „Nie hejtuję – reaguję”, w której szczególny nacisk położony jest na rolę świadków. Kampania zwraca uwagę na konieczność podejmowania działania w sytuacji zetknięcia z cyberprzemocą m.in. poprzez zgłaszanie krzywdzących treści administratorom stron czy wsparcie dla osób, które doświadczyły zachowań przemocowych w internecie.
Nic o nas bez nas
Hejt to problem, który najmocniej dotyka nastolatków, co jest związane z tym, jak dużo czasu młodzież spędza w internecie i jaką rolę pełni on w ich życiu. W związku z tym Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę zdecydowała się zaprosić do tworzenia materiałów kampanii dzieci i młodzież, aby jej przekazy były jak najbardziej atrakcyjne i zrozumiałe dla ich rówieśników. Proces został podzielony na dwie części. Pierwsza skierowana była do uczniów klas 1-6 szkół podstawowych i polegała na przeprowadzeniu przez nauczycieli zajęć profilaktycznych z zakresu cyberprzemocy, hejtu i mowy nienawiści, ze szczególnym uwzględnieniem roli świadka. Następnie szkoły, które zgłosiły się do projektu, mogły wziąć udział w konkursie na plakat promujący kampanię. Do konkursu zgłoszono ponad 400 prac, z których wyłoniono dwie zwycięskie w dwóch kategoriach:
- I miejsce w kategorii 1-3 – Kacper, kl. 3, Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla dzieci głuchych, Szkoła Podstawowa Nr 5 w Olecku;
- I miejsce w kategorii 4-6 – Malwina, kl. 6, Szkoła Podstawowa im. Wacława Nałkowskiego w Nowodworze.
Druga cześć procesu twórczego nad przekazami kampanijnymi skierowana była do starszych uczniów (14-17 lat), którzy mieli możliwość udziału w dedykowanych warsztatach. W spotkaniu uczestniczyło 65 uczniów z sześciu szkół, którzy pod okiem trenerów metody design thinking pracowali nad hasłami wyrażającymi sprzeciw wobec hejtu oraz podkreślającymi rolę świadków w przeciwdziałaniu temu zjawisku.
To nasza kolejna kampania edukacyjna, do współtworzenia której zaprosiliśmy dzieci i młodzież. W wyniku procesu kreatywnego zainicjowanego podczas warsztatów powstały grafiki i hasła odwołujące się do ich rzeczywistych doświadczeń. Mamy nadzieję, że z wypracowanymi treściami dotyczącymi przeciwdziałania hejtowi dotrzemy do uczniów z całej Polski. – mówi Łukasz Wojtasik z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.
Co zostało wypracowane?
W czasie warsztatu młodzież korzystała z metody design thinking, w której ważny jest punkt wyjścia, czyli empatyzowanie. W tym celu trenerzy użyli mapy empatii – prostego narzędzia, które pomaga z wielu perspektyw wczuć się w sytuację drugiej osoby. Młodzież wcielała się zarówno w sytuację osoby doświadczającej hejtu, stosującej hejt, jak i świadka. Dodatkowo skorzystano z kreatywnych aktywności związanych z generowaniem historii oraz elementów dramy. W kolejnym kroku młodzież generowała pierwsze pomysły w brainstormingu, z których później powstawały hasła. W dyskusji i głosowaniu wyłonione zostały hasła, które młodzież uznała za najbardziej trafne, mocne, zabawne.
Zaangażowanie młodzieży do stworzenia przekazów kampanii na temat hejtu, czyli zjawiska którego niestety sami doświadczają, jest moim zdaniem kluczowe. W ten sposób zabierają głos w ważnej dla siebie sprawie i mówią własnym językiem o tym, co ich dotyka, a odbiorcami są ich rówieśnicy. – mówi Jowita Radzyńska, trenerka metody design thinking. Mam poczucie, że młodzież zaangażowała się w proces, a końcowy efekt bardzo pozytywnie mnie zaskoczył. Powstały bardzo ciekawe hasła. Dzięki współpracy i zaufaniu, a także oddaniu przestrzeni młodzieży uchwyciliśmy ich autentyczny język. – dodaje Jowita Radzyńska.
Zwycięskie hasło to gra słów, będąca jednocześnie wezwaniem do refleksji i działania: HEJTY widzisz! HEJ, Ty pomyśl! HEJ, Ty zrób coś!
Zwycięskie hasło zostało zilustrowane przez Zofię Lasocką – absolwentkę Wydziału Grafiki na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, której dyplomowa seria plakatów otrzymała nominację w konkursie Polish Graphic Design Awards 2017.
Podczas warsztatu nagrany został krótki film ukazujący pracę młodzieży i towarzyszący jej proces twórczy nad konstruowaniem haseł kampanii. Film dostępny jest na kanale Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę w serwisie YouTube:
Inauguracja kampanii
Inauguracja kampanii „Nie hejtuję – reaguję” odbyła się 12 grudnia br. w „Przestrzeni from Facebook” w Warszawie. Podczas wydarzenia zaprezentowane zostały materiały kampanii wypracowane przez dzieci i młodzież. Ogłoszeniu kampanii towarzyszyło eksperckie seminarium poświęcone tematyce cyberprzemocy, hejtu i mowie nienawiści.
Seminarium zostało zorganizowane przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę i Państwowy Instytut Badawczy NASK w ramach projektu Safer Internet.
Projekt "Nie hejtuję - reaguję" jest dofinansowany ze środków Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
***
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę prowadzi Poradnię Dziecko w Sieci, która zajmuje się problemami związanymi z przemocą z wykorzystaniem mediów elektronicznych i internetu, szkodliwymi treściami online, sekstingiem, uwodzeniem online, niebezpiecznymi kontaktami czy nadużywaniem mediów elektronicznych. Wsparcie skierowane jest do dzieci i młodzieży, jak również do ich rodziców, opiekunów oraz profesjonalistów pracujących z dziećmi np. nauczycieli. W poradni odbywają się bezpłatne konsultacje psychologiczne, terapia indywidualna i grupowa oraz spotkania warsztatowe.
Na konsultacje w Poradni Dziecko w Sieci można umówić się telefonicznie od poniedziałku do piątku w godz. od 8:00 do 18:00 pod numerem telefonu 22 826 88 62. Siedziba placówki mieści się w Centrum Pomocy Dzieciom Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę przy ul. Przybyszewskiego 20/24 w Warszawie.
* Nastolatki 3.0. Wybrane wyniki ogólnopolskiego badania uczniów w szkołach. Państwowy Instytut Badawczy NASK, 2016.
